Sermo vulgaris Latinus

Lingua Latina vulgaris
Taxinomia:	lingua Indoeuropaea e familia Italica
Status:	status popularis linguae Latinae
Sigla:	1 —, 2 —, 3 —
Usus
Aevum:	saec. 2 a.C.n. – 8 p.C.n.
Situs:	Roma et Imperium Romanum
Litterae:	Litterae vulgares Latinae
Scriptura:	Abecedarium Latinum
Huic imagini nondum est descriptio, quaesumus descriptionem addas. Familiae linguisticae coloribus Vicipaedicis pictae

Sermo vulgaris et Lingua Latina antiqua inter se differebant.

Huic imagini nondum est descriptio, quaesumus descriptionem addas.

Sermo vulgaris est vox quae significat dialectos et sociolectos linguae Latinae usque ad mutando illorum dialectorum in linguas Romanicas; distinctio facta est saeculo nono.

Quid fuit sermo vulgaris?

Exemplum de Hispania, saeculo decimo, textus vulgo Cartularios de Valpuesta nominatus, quod in vico Vallis Composita (vulgo Valpuesta), regione Castella inveniuntur:

...in loco que vocitant Elzeto cum fueros de totas nostras absque aliquis vis causa, id est, de illa costegera de Valle Conposita usque ad illa vinea de Val Sorazanes et deinde ad illo plano de Elzeto et ad Sancta Maria de Vallelio usque ad illa senra de Pobalias, absque mea portione, ubi potuerimus invenire, et de illas custodias, de illas vineas de alios omnes que sunt de alios locos, et omnes que sunt nominatos de Elzeto, senites et iubines, viriis atque feminis, posuimus inter nos fuero que nos fratres poniamus custodiero de Sancta Maria de Valle Conpossita...

Primus textus in primitiva lingua Romanica

Anno 813, presbyteres iussi sunt praedicare rustica lingua Romanica (sermone vulgari), aut lingua Theodisca antiqua, quod populus communis iam non comprehendebat linguam antiquam Ciceronis. Post generatione, sacramenta Stratisburgensia (sive "Argentariae") inter Carolum II et Ludovium II iurata sunt atque notata sunt lingua cum latina iam inter se differente:

Pro Deo amur et pro christian poblo et nostro commun salvament, d'ist di in avant, in quant Deus savir et podir me dunat, si salvarai eo cist meon fradre Karlo et in ajudha et in cadhuna cosa, si cum om per dreit son fradra salvar dift, in o quid il me altresi fazet, et ab Ludher nul plaid numquam prindrai, qui, meon vol, cist meon fradre Karle in damno sit.

Haec lingua non iam erat sermo vulgaris, sed lingua prisca Francogallica quae scilicet e sermone vulgari venerat. Sermone vulgari hic textus ita dictus esset:

Pro Deu(m) amore(m) et pro christianu(m) populu(m) et nostro commune(m) salvamentu(m), de istu(m) die(m) in ab ante, in quantu(m) Deus sapere et potere mihi dat, sic salvare(h)a(b)eo ecc'istu(m) meum fratre(m) Carolu(m), et in aiuta et in cata-una causa, sic quomo(do) (h)omo per directu(m) suum fratre(m) saluare debet, in (h)oc quo illoe mi(hi) alteru(m) sic faciat, et apu(d) Lothar(m) nullu(m) placitu(m) nunquam prendere(h)a(b)eo quod meum volu(m) ecc'istu(m) meu(m) fratre(m) Carolu(m) in damno sit.

Hic textus iam comprehenditur a locutores linguae latinae antiquae. Latine antiqua, ita dicitur:

Per Dei amorem et per christiani populi et nostram communem salutem, ab hac die, quantum Deus scire et posse mihi dat, servabo hunc meum fratrem Carolum, et ope mea et in quacumque re, ut quilibet fratrem suum servare iure debet, dummodo mihi idem faciat, et cum Lothario nullam umquam pactionem faciam, quae mea voluntate huic meo fratri Carolo damno sit.

Hoc texto vidimus differentias inter sermonem vulgarem et linguam antiquam:

• Sermone vulgari, casus novus, obliquus appellatus, utebatur in loco aliorum casuum. Obliquus fuit accusativus sine terminatione m. Litterae inter parenthesibus scriptae iam non dicebantur: Non dicebatur "per dei amorem", nisi "per deu amore".
• Verba quae non terminabantur in -re, sicut esse et composita sua, velle ac composita sua, atque omnia deponentia terminationem in -re prehenderunt: Non dicebatur "velle" nisi "volere", non dicebatur "esse" nisi "essere", neque dicebatur "posse" nisi "potere".
• Tempus futurum disparuit. Haec ita sint quia "b" dicebatur sicut "v" ut tempus futurum sicut tempus perfectum audiebatur (amavit/amabit).

Phonologia

De Vocalibus

Erant multae permutationes vocalium. Prima mutatio erat syncope, quod significat iacturam vocalis intra verbum. Confer haec exempla ex Appendice Probi: Verbum speclum ab speculum et anglus ab angulus et ita porro.

Diphthongi ‘ae’ fit ‘e’, et ‘oe’ ‘e’, et ‘au’ ‘o.’

De Consonante

Mutationes consonantis iam apparuerunt in inscriptionibus caelatis. Littera H erat difficilis quia sonus [h] non erat conspicuus in elocutione Latina , ut in exmplis: omo ab homo et ora ab hora et cetera. Ultima –m autem idem fatum habuit. iactura litterae ultimae m, declinationem maxime adfecit. Quam rem, re vera, omne Romanicum nomen et adiectivum ab Lingua Latina demonstraverunt.

In inscriptionibus, possumus videre vocabula, quae ex litteris sp- sive st- incipiunt, littera e praeposita adaugeri. Haec mutatio praecipue in Linguis Hispanica et Francogallica praebetur.

Mutatio litteraum l et r: Si duae r vel duae l in eodem verbo occurrunt, altera aliquando mutata est in alios sonos per modum, cui nomen est dissimilatio:

• Lingua Latina arborem > Lingua Italica albero, cum dissimilatione prioris littera r;
• Lingua Latina peregrinum > Vulgaris Latina pelegrinum > Italica pellegrino, Lingua Francogallica peligrin.

Fontes sermonis vulgaris Latini

• Appendix Probi

Historia Linguae Latinae

tempore certo usque ad saeculum 2/1 a.C.n.	saeculum 2/1 a.C.n. usque ad saeculum 1 p.C.n.	saeculum 1 usque ad saeculum 8	saeculum 9 usque ad saeculum 14	saeculum 14 usque ad saeculum 17	saeculum 17 usque ad hodie
Lingua Latina archaica	Lingua Latina classica sive aurea	Lingua Latina postclassica sive argentea	Lingua Latina mediaevalis	Lingua Latina humanistica	Lingua Neolatina
	Sermo vulgaris		Linguae Romanicae (Dacoromanica, Francogallica, Hispanica, Italiana, Lusitanica, etc.)

Vide etiam

• Latina obscaena