Translitteratio

E Vicipaedia

Translitteratio[1] est conversio inter systemata scribendi, cum si potis est una littera in systemate valet idem ac littera in alio. Si systemata inter se non congruunt, sonitus litterarum ipsi notandi sunt.

Exempla[recensere | fontem recensere]

Facile, etsi haud accuratissime, possumus scribere eandem sententiam litteris Latinis, Graecis, Hebraicis, Cyrillicis aut Arabicis:

Translitteratio abecedarii Graeci[recensere | fontem recensere]

Si plus cognoscere vis, vide etiam Translitteratio linguae Graecae.

Translitteratio scripturae Hebraicae[recensere | fontem recensere]

Si plus cognoscere vis, vide etiam Translitteratio linguae Hebraicae.

Translitteratio scripturae Syriacae[recensere | fontem recensere]

Scriptura Syriaca, cuius pagina invenitur hīc Anglice, est litterarum genus per quod lingua Aramaica sive Syriaca scribitur. Quaeque littera habet similem in abecedario Hebraico.

Translitteratio abecedarii Cyrillici[recensere | fontem recensere]

Pater noster Latine, litteris Cyrillicis antiquis conscriptus. E Dictionario trilingui Theodori Polikarpov(ru), Moscuae 1701

Multae linguae abecedario Cyrillico utuntur et permultas litteras Cyrillicae originis raras habent [2]. Multa systemata translitterationis litterarum Cyrillicarum ad varios fines elaborata sunt, quorum nullum omnem scripturam Cyrillicam continet. Regulae, quibus Vicipaedia Latina de facto in litteris Cyrillicis linguae Russicae, Ucrainiciae et Albaruthenicae translitterandis utitur, Vicipaediae Italianae proximae sunt (Systema ISO 9). Haec sunt (ut solum litteras ad translitterandum difficiles enumeremus):

κ = k
ц = c
з = z
ж = ž
х = ch
ш = š
ч = č
щ = šč
ы = y
ё = ё (sic!)
э = è

й = j etc.

In litteris Ucrainicis i est i, и est y, г est h. Hoc systema (ISO-9) abecedario Bohemico propinquum est.

In multis nominibus Russicae et Ucrainicae originis bonis fontibus testatis translitterationem veterem invenire potes, linguae Germanicae similem et saeculis XVIII—XX pervulgatam (nam multi viri docti Russi Germaniae studebant multique Germani in Russia vivebant et docebant et libros edebant). Ubi:

κ = c, k
ц = ts, z, tz
в = w
з = s, z
ж = zh
х = ch
ш = sch
ч = tsch
щ = schtsch (sic!)
ы = y
ё = e, io, jo

э = e

Hoc systema Germanicum maxime idoneum est, si signis diacriticis uti nolis.

Nonnumquam et nomina, translitterata secundum regulas, propinquas regulis Polonis, invenire possis, in quibus;

ч = cz

ш = sz

щ =szcz

Abecedarium Cyrillicum linguae Serbocroaticae systema translitterationis Latinae vetus et solitum habet, et in Vicipaedia Serbica lector litteras Cyrillicas aut Latinas sibi videndas automatice eligere potest (sed systema Serbocroaticum ab omnibus systematibus translitterationis litterarum Russicarum et Ucrainicarum differt).

Translitteratio ex abecedario Arabico[recensere | fontem recensere]

Plurima sunt systemata per quibus ex Arabicis in Latinas litteras nomina scribi queunt. Nihilominus, nullum ex horum certum est Latinissimus, quia Mediae Aetatis nullo systemati versa sunt nomina, atque carebant momento Arabes apud Romanos antiquitatis. Apud Vicipaediam, solumus nomina Arabica saepe per systemati vocato ALA-LC Anglice (ecce pagina Anglice de hoc systemati) praeter aliqua pernota nomina sicut exempli gratia Osama bin Laden ac nomina cuius Latinizatio nobis nota est, sicut Ramadanus mensis. Sis, potes et per transliterationem Hebraicam sonorum Arabicorum in Latinas vertere litteras, secundum tabulam hanc:

Littera Arabica Littera Hebraica Littera Romana
ا א h interdum inter vocalia
ب בּ b
ت ת th
ث
ج ג g
ح ח nihil
خ ch
د ד d
ذ
ر ר r
ز ז z
س ס s
ش שׁ
ص צ
ض
ط ט t
ظ
ع ע nihil
غ g
ف פ ph
ق ק c
ك כ ch
ل ל l
م מ m
ن נ n
ه ה h
و ו v
ي י i
ى Nihil Nihil
ة ה h, sed nonnumquam omissum

Systemati hoc scribuntur Machometus et al-ḥamdu li-llāh (quod sibi vult Alleluia) Mūammad et alamdulillā(h) additis vocalibus.

Translitteratio scripturae devanagari[recensere | fontem recensere]

Scripturae Indicae atque ordo consonantium Iaponicus orti sunt ex abecedario Brahmi, quo usi sunt Indi temporis Sandrocotti et Alexandri ad linguam suam scribendam. Per approximationes Graecas horum litterarum, potest scribi et Latina approximatio, quae autem non curat de sono et, deinde, dehortanda est!

Consonantes Indicae k- kh- g- gh- ṅ- c- ch- j- jh- ñ- ṭ- ṭh- ḍ- ḍh- ṇ- t- th- d- dh- n- p- ph- b- bh- m- y- r- l- v- ś- ṣ- s- h-
Litteras Brahmi 𑀓 𑀔 𑀕 𑀖 𑀗 𑀘 𑀙 𑀚 𑀛 𑀜 𑀝 𑀞 𑀟 𑀠 𑀡 𑀢 𑀣 𑀤 𑀥 𑀦 𑀧 𑀨 𑀩 𑀪 𑀫 𑀬 𑀭 𑀮 𑀯 𑀰 𑀱 𑀲 𑀳
Litteras Devanagaricae
Hiragana か゚ ら゚
Transcriptio Hiraganorum solita, seu Rōmaji k- g- ng- s- z- t- d- n- h- b- p- m- y- r- l- w-
Approximatio Graeca sonorum Sanscritorum Κ Χ Γ[3] (ignotum) Ν seu Γ ante velarem[4] Θ[5] seu Ζ Ζ[6] (ignotum) (ignotum) Ν[7] Θ[8] Τ[9] Δ? Θ? Ν Τ[10] Θ? Δ? Θ[11] Ν Β seu Π[12] seu Φ[13] Φ? Β? (ignotum) Μ Ι? Ρ Λ (ignotum) Σ Sonus asper
Vocalis Devanagarice scripta Transcriptio IAST Approximatio Graeca IPA
a /ɐ/
ā ᾱ, aliquando η /aː/
i /ɪ/
ī /iː/
u ο[14] /ʊ/
ū ου? /uː/
ρ? /r̩/
ρρ? /r̩ː/
λ? /l̩/
λλ? /l̩ː/
e ει? /eː/
ai ᾳ? /ɐːi̯/
o ω? /oː/
au ᾱυ? /ɐːu̯/

Quibus approximationibus, Sandrocottus, nomine Sanscrito चन्द्रगुप्त मौर्य, Graece scribitur Ζανδράγοπτα Μᾱῦρια, Latine Zandracopta Mauria, quod non tam differt a nomine Classice tradito. Sed, cave, approximationibus his non semper solemus Latinizationes rectae habere. Exempli gratia:

  • Urbs Calcutta, कोलिकत​ Sanscrite, Graece fuisset Κολίκατα id est Latine Colícata, tametsi vere legitur hodie Cólcata;
  • Urbs Hirosima, per Sanscritis litteris Graece fuisset Βιρόσιμα id est Latine Birósima, tametsi vere legitur Hirosimá.

Translitteratio scripturae Sericae[recensere | fontem recensere]

Si plus cognoscere vis, vide etiam Pinyin et Wade–Giles.

Translitteratio scripturae Thibetanae[recensere | fontem recensere]

Si plus cognoscere vis, vide etiam Translitteratio Wylie.

Notae[recensere | fontem recensere]

  1. Saepissime, e.g. Ephemerides Carmeliticae, vol. XIV, 1963, p. 272; Orientalia christiana periodica, vol. 32-33, 1966, p. 290 etc.
  2. In tabulis Unicodicis: Cyrillic, Cyrillic supplement, Cyrillic extended A, B, C.
  3. Γαγγης pro गङ्गा Gáṅga
  4. Γαγγης pro गङ्गा Gáṅga
  5. Θῖνα pro चीन Cīna
  6. Βαρύγαζα pro भरुकच्छ Bharukaccha
  7. Ταπροβάνη pro ताम्रपर्णी Tāmraparṇī
  8. Παλιμβόθρα pro पाटलिपुत्र Pāṭaliputra
  9. κόστος pro कुष्ठ kuṣṭha
  10. Ἰαξάρτης pro क्षरति Kṣarati
  11. Σίνθος pro सिन्धु Síndhu
  12. Παλιμβόθρα pro पाटलिपुत्र Pāṭaliputra
  13. Ὕφασις pro विपाशा Vipāśā
  14. κόστος pro कुष्ठ kuṣṭha

Nexus interni[recensere | fontem recensere]

Nexus externi[recensere | fontem recensere]