Nomina Latina e lingua Arabica mutuata

E Vicipaedia
Nomina stellarum et hominum hic inclusa non sunt. De quibus vide: Nomina stellarum Arabica et Index nominum Latinorum Arabum Persarumque Medii Aevi.
Terrae in Arabum dicione anno circiter 850

Ab octavo saeculo p.C.n., magna parte terrarum Mare Mediterraneum circumiacentium ab exercitibus Arabicis occupata, gentes Europae multa nomina e lingua Arabica mutuatae sunt. Quorum partem e lingua Arabica colloquiali primum in linguas vulgares transmissam postea lingua Latina sibi adscivit, partem e litteris Arabicis derecto in versionibus Latinis adhibitam inde linguae vulgares receperunt. Multa horum nominum lingua Arabica ipsa ex aliis linguis, ut Persica et Graeca, mutuata erat.

Index nominum e lingua Arabica mutuatorum[recensere | fontem recensere]

Latine Anglice Etymologia Synonyma (quasi) classica
alchanna henna / alkanet الحناء al-ḥinnāʾ = herba Lawsonia inermis cypros, cyprinum
alchemia alchemy الخيمياء al-ḫīmiyāʾ / الكيمياء al-kīmiyāʾ < ἡ χημεία sive χυμεία (Gr.) = creatio argenti et auri, fort. a keme (Aegypt.) = humus
alcohol alcohol الكحل al-kuḥl = pulvis stibii ~ spiritus vini
Alcoranus Koran القرآن ‎al-qurʾān = recitatio
alembicus alembic الإنبيق al-ʾinbīq (Ar.) < ὁ ἄμβῑξ, -ῑκος (Gr.) = lagoena
alfinus Hisp.: alfil الفيل al-fīl (Ar.) < پيل pīl (Pers.) = elephantus episcopus (scacci)
algebra algebra الجبر al-ǧabr = disciplina
algorithmus algorithm الخوارزمي al-ḫwarizmi = Algorismus (nomen proprium a Chorasmia derivatum)
alhidada alidade العِضَادة al-ʿiḍāda, fortasse a عضد ʿaḍada = adiuvare dioptra, linea fiduciae
alkali alkali القلي al-qili = potassa, a verbo قلی qalā, i.e. 'coquere'
Almagestus Almagest المجسطي al-miǧisṭi < ἡ Mεγίστη (Gr.) = "illa maxima" Syntaxis mathematica
almanach(um) (-i, n.) almanac المناخ al-manāḫ = status caeli calendarium, parapegma
aludel(lum) aludel الأثال al-ʾuṯāl
amalgama (-tis, n.) amalgam الملغم al-malġam (Ar.) = argento vivo ligatum < ? τὸ μάλαγμα, -τος (Gr.) = massa mollis
ambar(um), ambra amber / ambergris عنبر ʿanbar = ambra grisea / succinum ~ succinum
a(d)miralis admiral (أمير ال (بحر ʾamīru l-(baḥr) = dux (maris) praefectus classis
articactus artichoke الخرشوف al-ḫaršūf = herba Cynara scolymus cinara
Assassinus Assassin حشاشين ḥaššāšīn, acc. / gen. pl. indeterminati vocis الحشاش al-ḥaššāš = qui cannabim sumit ~ sicarius
athanor athanor التَنُّور at-tannūr = fornax fornax sublimatoria
attabi tabby عتابي ʿattābī = tela quaedam serica lineata ~ sericum, bombyx
aurantium (bitter) orange نارنج nāranǧ (Ar.) < نارنگ nārang (Pers.) < नारङ्ग nāraṅga (Sans.) = Citrus × aurantium ~ citrus, citromalum
azimuth(um) (-i, n.) azimuth السموت as-sumūt = semitae (pl.)
azoara sura السور as-suwar (pl.) (a singulari سورة sūrah = sura, i.e. capitulum Alcorani)
azoth, azoc azoth الزّئبق az-zāʾūq (Ar.) < ژیوک žīwak (Pe.) = "vivum (sc. argentum)" argentum vivum
baldachinus baldachin بغدادي baġdādī = sericum e Bagdado (Latinitate Mediaevali Baldach vocato)
ballota Hisp.: bellota بلّوط ballūṭ = quercus / glans ~ ilex
beduinus bedouin بدوي badawī = incola desertorum (< بدو badw = deserta)
berberis barberry برباريس barbārīs (Ar.) < أمبرباريس ʾambarbārīs (Barb.)
bezoar bezoar بازهر bāzahr (Ar.) < پادزهر pād-zahr (Pers.) = contra-venenum ~ antidotum
borago borage بو عرق bū ʿaraq (Ar. vulg.) < أبو عرق ʾabū ʿaraq (Ar. class.) = "pater sudoris"
borax borax بورق bawraq (Ar.) < بوره būrah (Pers.) = natrii tetraboras decahydricus (Na2B4O7·10H2O) chrysocolla
calibra caliber قالب qālib = forma < κᾱλάπους (Gr.) = forma sutoria diametros, modulus
calipha caliph خليفة ḫalīfa = successor
camphora camphor كافور kāfūr
carminium carmine قِرْمِز qirmiz (Ar./Pe.) = insectum Kermes vermilio et tinctura ex eo confecta, < कृमिज krimij (Sans.) = "a vermibus factum" ~ coccum
carratus carat قيراط qīrāṭ (Ar.) < κεράτιον (Gr.) = granum Ceratoniae siliquae ~ siliqua (pondus)
carrubium carob خروب ḫarrūb = granum Ceratoniae siliquae siliqua Graeca
carvi caraway كراوية karāwiya careum
cifra cipher صفر ṣifr = nullum
coffeum coffee kahve (Tu.) < قهوة qahwa (Ar.)
coton cotton قُطْن quṭn xylinon
cremesinus crimson قِرْمِز qirmiz (Ar./Pe.) = insectum Kermes vermilio et tinctura ex eo confecta, < कृमिज krimij (Sans.) = "a vermibus factum" coccinus
curcuma curcuma كركم kurkum = crocus
elixir elixir الإكسير al-ʾiksīr (Ar.) < ξήριον (Gr.) = "pulvis medicinalis"
ferzia fers فرز firz / فرزان firzān (Ar.) < فرزين farzin (Pers.) = consiliarius regina (scacci)
gazella gazelle غزال ġazāl dorcas
hasardus hazard الزّهر az-zahr = aleae ludus alearius
Hegira Hegira هجرة hiǧra = migratio
iasminum jasmine یسمین yasmīn (Ar.) < یاسمین yāsamīn (Pers.) = "donum Dei"
iulapium, iulebus julep جلاب ǧulāb (Ar.) < گلاب gulāb (Pers.) = aqua rosata
kermes, chermes kermes قِرْمِز qirmiz (Ar./Pe.) = insectum Kermes vermilio et tinctura ex eo confecta, < कृमिज krimij (Sans.) = "a vermibus factum" coccum
lapis lazuli lapis lazuli لازورد lāzaward (Ar.) < لاجورد lāǧward (Pers.)
limon lemon لیمون līmūn / laimūn (Ar.) < لیمون līmūn (Pers.) = Citrus × limon ~ citrus, citromalum
lumia lime ليمة līma (Ar.) < لیمو līmū (Pers.) = Citrus latifolia ~ citrus, citromalum
marchasita marcasite مارقشيثا mārqašīṯā (Ar.) < marqaššaitā (Syr.) < marḫašu (Acc.) ~ pyrites
matracium (culcita) mattress مطرح maṭraḥ = locus sternendi culcita
matracium (lagoena) matrass مطرة maṭra = uter ~ uter / lagoena
melongena aubergine / brinjal باذنْجان bāḏinǧān (Ar.) < بادِنگان bādingān (Pe.) < vātiṃgaṇa (Sans.)
meschita, mosch(a)ea mosque مسجد‎ masǧid = locus venerandi
minaretum minaret منارة manāra = pharus, minaretum
mumia mummy مومية mūmiyya (Ar.) = bitumen < موم mūm (Pers.) = cera
musulman(n)us musulman مسلمان musulmān (Pers.) < مسلم‎ muslim (Ar.) = qui se submittit
nadir (indecl. n.) nadir نَظِير naẓīr = contra / adversus
natron natron نطرون naṭrūn (Ar.) < [[Nitrum|νίτρον]] (Gr.) < n-t-r (Aeg.)
realgar realgar رهج الغار rahǧ al-ġār = 'pulvis effossionis'
rochus rook رخ ruḫḫ (Ar.) < رخ roḫ (Pers.) = currus turris (scacci)
safranum saffron زَعْفَرَان‎ zaʿfarān (Pers.) < أَصْفَر‎ aṣfar (Ar.) = croceus crocus
scacci chess شاه šāh (Pers.) = rex ~ latrunculi
scarlata scarlet سقرلاط saqirlāṭ (Hisp. Ar.) < سقلاط siqillāṭ (Ar.), fort. a σιγιλλᾶτον (Byz. Gr.) < sigillatum (Lat.)
sirupus syrup شراب šarāb = potio
soda (herba/sal) soda سود suwwad / سواد suwwād = herba Salsola soda aut S. kali
soda (dolor) - صداع ṣudāʿ = dolor capitis
spinacia spinach اسبانخ ʾisbānaḫ / اسفاناخ ʾisfānāḫ (Ar.) < اسفناج ʾisfanāǧ (Pe.) = herba Spinacia oleracea olus Hispanicum
sultanus sultan سلطان‎ sulṭān
(as)sura, surata sura ال)سورة) (as-)sūra = sura, i.e. capitulum Alcorani
Tacuinum sanitatis Tacuinum sanitatis تقويم الصحة taqwīm aṣ‑ṣiḥḥa = 'tabulae sanitatis'
talcum talc طلق ṭalq (Ar.) < تالک talk (Pe.) = "magnesii silicas hydroxydatus" (Mg3Si4O10(OH)2)
talisman (-is, n.) talisman طلسم ṭilasm (Ar.) < τέλεσμα (Byz. Gr.) = ritus, mysterium, amuletum amuletum
tamarindus tamarind تمر هندي tamr hindī, i.e. 'palma Indica'
vezirus vizier وزير wazīr (Pers.)
zenith(um) (-i, n.) zenith (سمت (الرأس samt (ar-raʾs) = "semita capitis" ~ vertex
zephirum zero صفر ṣafira = "vacuum erat"

Fontes[recensere | fontem recensere]

  • Online Etymology Dictionary (© 2001 Douglas Harper)
  • J.D. Latham, 'Arabic into Medieval Latin', Journal of Semitic Studies, 17 (1972), pp.33-67
  • J.D. Latham, 'Arabic into Medieval Latin (2): Letter C, M.L.D.', Journal of Semitic Studies, 21 (1976), pp.120-137
  • J.D. Latham, 'Arabic into Medieval Latin (3): Letters D-F, M.L.D.', Journal of Semitic Studies, 34 (1989), pp.459-469
  • Peter Stotz, Handbuch zur lateinischen Sprache des Mittelalters (2002), liber apud books.google.com
  • Raja Tazi, Arabismen im Deutschen (1998) liber apud books.google.com

Nexus interni

Nexus externi[recensere | fontem recensere]


De hac re nexus intervici usque adhuc absunt. Adde, si reppereris.
Receptum de "https://la.wikipedia.org/w/index.php?title=Nomina_Latina_e_lingua_Arabica_mutuata&oldid=3723422"