Iuppiter

E Vicipaedia
(Redirectum de Juppiter)

Vide etiam paginam discretivam: Iuppiter (discretiva)

Iuppiter (Cameo Romanum).
Iuppiter.

Iuppiter[1] (Graece [[Zeus|Ζεύς]], gen. Διός) est deus maximus Romanorum, "rex deorum"[2] Iuppiter est deus caeli fulminumque et Saturni filius, qui in Olympo monte domum habet. Videbatur fons omnis auctoritatis Romae, secundum Petrum Grimal. Quercus ei sacra est.

Uxorem Iuppiter Iunonem (Graece [[Hera|Ἥρα]]) habet, quam quidem saepissime adulterat cum aliis mulieribus coeundo. Nimirum Iuno valde aemula est. Filiam sibi carissimam Minervam (Graece [[Athena|Ἀθηνᾶ]]) habet.

De etymologia[recensere | fontem recensere]

Nomen Iuppiter initio deductum est a constructione vocativa PIE *dyeu pH2ter, unde Gr. Ζεῦ πάτερ et Lat. *Diū pater > Iū-piter.[3], qui "deus pater" significans; ex forma q.e. Iūpiter evasit Iŭppiter non aliter quam e lītera lĭttera.[4] Templum Iovis erat in Albano monte et in Capitolino Colle. Sacerdos nomen est flamen dialis.

Epitheta Iovis[recensere | fontem recensere]

Iuppiter et Thétis, ab Ioanne Ingres picti.

Multis nominibus Iuppiter appellatur:

  • Iuppiter Caelestis
  • Iuppiter Conservator Augustorum
  • Iuppiter Conservator Orbis (Imperium Romanum protexit)
  • Iuppiter Elicius
  • Iuppiter Feretrius
  • Iuppiter Fulgator
  • Iuppiter Lucetius
  • Iuppiter Optimus Maximus
  • Iuppiter Pluvius
  • Iuppiter Stator
  • Iuppiter Summanus
  • Iuppiter Terminus (fines imperii custodivit; hapax legomenon, vide CIL XI 351)
  • Iuppiter Victor (militibus victoriam dedit)

Etiam nomina regionibus gentibusque

  • Iuppiter Ammon (comparatus cum Ammone deo Aegypto)
  • Iuppiter Brixianus (aequiparatus cum deo Celto e Brixia)
  • Iuppiter Capitolinus (cultus per imperium)
  • Iuppiter Dolichenus (comparatus cum Baal deo Syrio)
  • Iuppiter Indiges (nomen Aeneae datum)
  • Iuppiter Ladicus (aequiparatus cum quodam deo Celtiberiano)
  • Iuppiter Laterius vel Latiaris (Deus Latii)
  • Iuppiter Parthinus (cultus prope finibus in Illyria)
  • Iuppiter Poeninus (Iuppiter cultus in Hispania)
  • Iuppiter Taranis (comparatus cum Tarane deo Celto)
  • Iuppiter Uxellinus (deus montium altorum)

Notae[recensere | fontem recensere]

  1. Iovis, m.; in codicibus deterioribus Iupiter.
  2. Hor. carm. 4.4.2-4.
  3. WH3 I 732
  4. Niedermann 1907: 66

Bibliographia[recensere | fontem recensere]

  • Dumézil, George. 1988. Mitra-Varuna: An Essay on Two Indo-European Representations of Sovereignty. Novi Eboraci: Zone Books. ISBN 0-942299-13-2.
  • Dumézil, George. 1996. Archaic Roman Religion: With an Appendix on the Religion of the Etruscans. Baltimorae: Johns Hopkins University Press. ISBN 0-8018-5481-4.
  • Green, Miranda J. Dictionary of Celtic Myth and Legend. ISBN 0-500-27975-6.
  • "Jupiter" in The Oxford Classical Dictionary. ISBN 0-19-860641-9.
  • Niedermann, Max. 1907. Historische Lautlehre des lateinischen. Deutsche Bearbeitung des französischen Originals von Dr Ed. Hermann. Heidelberg: Winter.
  • Osbourne, Mary Pope. Favourite Greek Myths. Aedes Iovis Optimi Maximi Capitolini.
  • Platner,S.B. & T.Ashby. 1929. A Topographical Dictionary of Ancient Rome. Londinii: Oxford University Press, H. Milford. OCLC 1061481.
  • Rüpke, Jörg, ed. 2007. A Companion to Roman Religion. Wiley-Blackwell. ISBN 978-1-4051-2943-5.
  • WH3 I = Walde, A. & Hofmann, J. B. 1938. Lateinisches etymologisches Wörterbuch, vol. I. 3., neubearbeitete Auflage. Heidelbergae: Winter.

Nexus externi[recensere | fontem recensere]

Vicimedia Communia plura habent quae ad Iovem spectant.