Cicha
Cicha[1] (Hispanice: Chicha) est genus potionum fermentatarum late in America Australi usitatum. Tales potiones iam a populis Andinis ante Incas confectae sunt. Sub Incis mulieres artifices (aqllas) artem braxatoriam in scholis docebant.
Usus[recensere | fontem recensere]
Cicha millennia inter civitates Andinas paratur, consumatur. Incae cicha in caerimoniis utebantur. Nuper autem cicha translaticia rarius in tempus fit. In parvulis oppidis tantum Peruanis australibus et Bolivianis adhuc paratur.
In Peruvia autem cicha matura quasi vinum coquinarium adhibetur.
Varietates[recensere | fontem recensere]
.jpg)
- Chicha de jora ex specie quadam maizii fieri solet quae lingua Quechua qora, Hispanice jora dicitur. Colore est stramineo, aspectu aliquanto lacteo, secondario autem gustu subaustero. Vel recens dulcisque, vel matura fortisque potari potest. Cicha ut fiat maizio germinato, sacchari extrahuntur, farrago elixatur, omnia magnis vasibus (more maiorum fictilibus) complures dies simul fermentantur.
- In Peruvia:
- Limae cicha fit ex maizio purpureo. Dulcis est, et frigida potatur.
- Cuzci arbuta cichae additur ut "fructilla" fiat.
- Puni cicha nonnumquam ex quinoa fit pallidissima, paene candida.
- Aiacuchi "cicha septem seminum" crassa et sapida fit ex maizio, tritico, hordeo et lente.
- Huantae chicha de molle ex parvulis seminibus subrubris arboris Schinus molle fit. Rarissima et subtilior est.
- In regionibus Columbiae cicha fit ex maizio, iucca, quinoa, malo pineo, oryza, vel tuberosolano, e regione pendente. Sunt etiam praecepta quibus insunt cannabis vel coca.
- In Venetiolae maioribus urbibus, cicha solet ex oryza fieri elixa, saccharo, lacte, glacie concisa, et cinnamomo (cf. hordeata). Regionibus autem Andaeis exstat versio ex malo pineo.
- In Chilia sicut Limae fit chicha morada, i.e. "cicha e maizio purpureo". Ibidem nomen interdum applicatur ad potiones de uvis (e.g. vino e fictilibus vel pipeño) atque de malis (i.e. pomacio) factas.
- Nonnullis nationibus Hispanice loquentium, "cicha" indicat potionem debilem vel etiam sucum.
Notae[recensere | fontem recensere]
- ↑ "In eorum exsequiis tum multa alia absurda erant, tum hoc maxime, quod aliquot sui liquoris (quem illi Cicha appellant) pocula in sepulchrum inuergentes, eum per calamum vsque ad mortui os pertinentem, seu infundibulum, transmitterent": Urbanus Calveto, interpr.; Girolamo Benzoni, Novae Novi orbis historiae in Theodori à Bry Americae parte sexta, 1596 p. 72
Bibliographia[recensere | fontem recensere]
- Fontes antiquiores
- 1555 : Agustín de Zárate, Historia del descubrimiento y conquista del Perú (Antverpiae: en casa de Martin Nucio, 1555) f. 15v ("Beven un brevaje en lugar de vino, que hazen echando maiz con agua en unas tinajas que guardan debaxo de tierra, y allí hierve, y de mas de maiz crudo echan en cada tinaja cierta cantidad de maiz mascado, para la qual ay hombres y mugeres que se alquilan, y sirven como levadura ... Este brevaje se llama chicha en lenguaje delas yslas, porque en lenguaje del Peru se llama aciça.")
- 1556 : "Relatione di alcune cose della Nuo[v]a Spagna e della gran città di Temestitan Messico, fatta per un gentil'homo del signor Fernando Cortese " in Giovanni Battista Ramusio, ed., Navigationi et viaggi (Venetiis, 1550-1559) vol. 3 f. 306v (Italiane) ("Hanno un'altra sorte di vino di grano che mangiano, che si chiama Chicha, di diverse sorti, rosso e bianco."
- ante 1557 : Gonzalo Fernández de Oviedo y Valdés, Historia general y natural de las Indias, islas y tierra-firme del mar Océano lib. 29 cap. 28 (José Amador de los Ríos, ed. 4 voll. [Matriti: Real Academia de la Historia, 1851-1855] pars 2 vol. 2 p. 136) ("Chicha")
- Eruditio
- Mary Beckman, "Beer of Kings" in Science (30 Iulii 2004)
- Hugh C. Cutler, Martín Cárdenas, "Chicha, a Native South American Beer" in Botanical Museum Leaflets (Harvard University) vol. 13 no. 3 (1947) pp. 33–60
- Frances M. Hayashida, "Ancient beer and modern brewers: Ethnoarchaeological observations of chicha production in two regions of the North Coast of Peru" in Journal of Anthropological Archaeology vol. 27 (2008) pp. 161-174* Weston La Barre, "Native American beers" in American Anthropologist vol. 40 (1938) pp. 224–234
- Jerry D. Moore, "Pre-Hispanic Beer in Coastal Peru: Technology and Social Context of Prehistoric Production" in American Anthropologist vol. 91 (1989) pp. 682–695
- Oriana Pardo B., "Las chichas en el Chile precolombino" in Chloris Chilensis vol. 7 pars 2 (2004) Textus